Bir Sahil İlçesi Cide Tarihçesi
Tarihi:
Anadolu’nun çoğu yöresinde olduğu gibi Cide’nin tarihi de insanlık tarihi kadar eskidir. Homeros yaklaşık 2800 yıl önce yazdığı İlyada’da Cide’den şöyle söz eder. “Yüksek kültürlü Henetlerin yurdundan geçtik; Kiteros’tanAycelos’tan”.
Aycelos bugünkü Cide’dir. Kiteros’ta doğal bir liman olan ve günümüzde Gideros adıyla bilinen eski bir yerleşim merkezidir. Cide 1213 yılında Anadolu Selçukluların, 1460‘da Fatih Sultan Mehmet ‘in Kastamonu’yu almasıyla da Osmanlı İmparatorluğunun egemenliğine geçmiştir.
Cide, tarih boyunca ipek yolu üzerinde önemli bir liman olma özelliğini sürdürmüş, Osmanlı İmparatorluğu döneminde de “Karaağaç İskelesi “ adıyla Rus çarlığından getirilen tuzun dağıtım merkezi ve imparatorluğa mal sevk edilen bir liman olarak önem kazanmıştır. 1868 yılında ilçe olmuştur.
Coğrafi Yapısı:
Bartın-Sinop Karayolu üzerinde yer alan ve 103 km. uzunluğunda bir kıyı şeridi ile Karadeniz’e açılan Cide, Kuzeyde Karadeniz, doğuda Doğanyurt, Güneyde Şenpazar ve Pınarbaşı, Batıda Bartın ilinin Ulus ve Kurucaşile ilçeleri ile çevrilidir.
683 km2. Yüzölçümüne sahip olan İlçemiz genelde dağlık ve engebeli bir coğrafi yapıya sahiptir. İlçenin doğusunda İsfendiyar sıradağları uzanır. Yer yer sarp ve geçit vermeyen tepelere rastlamak mümkündür. Geçit vermeyen nehir ve çay yoktur. İlçe merkezinde râkım sıfır olup ortalama râkım ise 800-900 m arasıdır. İlçenin %70’i ormanlarla kaplıdır. Başlıca ağaç türleri: kayın, köknar, gürgen, meşe, çam ve kestanedir.
İlçedeki başlıca akarsuları: Kapısuyu, Devrekani, Aydos, Güble ve Fakaz çaylarıdır.
İklim ve Bitki Örtüsü:
İlçe, Karadeniz Sahil Şeridi boyunca, bölgenin en uzun ve en geniş sahil şeridine ve en uzun kumsalına sahiptir.
Cide - Bartın Karayolunun Kuzeyinde kalan Döngelce Köyü Kızıldere mevkii Birinci Derece ve Gideros Koyu mevkii İkinci Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescil edilmiştir.
Bölgede koruma altına alınan bitki türü yoktur. Ayı ve karacalardan oluşan hayvan popülasyonunun koruma altına alındığı, Milli Parklar ve Yaban Hayatını Koruma Genel Müdürlüğünce bildirilmiş olup denetim ve kontrolleri ilgili birimlerimizce sürdürülmektedir.
Gökçeler Köyünde 20 Metre yüksekliğinde Malyas Şelalesi, Malyas Mağarası, Kalafat Köyü Gideros Koyu, Okçular Köyü Harabeleri, Sırakaya Köyünde doğal mağara, Çayüstü Köyü düz yerleşmesi; Fakaz’da “Gallistratia” isimli ören yeri ve Yenice Köyü Gökçekale mevkiinde Roma dönemine ait eski mezarlıklar, Pınarbaşı ilçesi sınırında bulunan Ilgarini Mağarası ile dünyanın üçüncü büyük kanyonu olan “Varla- Valla Kanyonu” kültür ve doğa mirası olarak yer almaktadır.
İlçede Batı Karadeniz iklimi hüküm sürer. En fazla Yılın Ekim ayında yağış alır. Yıllık m2’ye düşen ortalama yağış miktarı 1.088,3 kg’dır. Yıllık sıcaklık ortalaması 2005 Yılı verilerine göre 14,5 0C olup en yüksek sıcaklık 27,2 0C ile Temmuz ayında yaşanmıştır. En düşük sıcaklık ise Ocak ayında yaşanmış olup ortalama 2,5 0C’dir. Ortalama rüzgâr hızı 4,9 m/sec olup hâkim yön Güney Batı Rüzgârlarıdır.
Nüfus ve İdari Yapı:
Ekonomik nedenlerden dolayı uzun yıllardan beri ilçe genelinde yaşanan göç sonucu, ilçe nüfusu merkezde ve köylerde sürekli azalmaktadır. İlçemiz 16 mahalle 75 köyden oluşmaktadır. Nüfus kayıtlarına ait mahalle kütüğü ve köy kütüğü olmak üzere toplam 169 adet kütük mevcuttur Cide nüfusuna kayıtlı insanların büyük bir bölümü dışarıda, özellikle İstanbul’da yaşamaktadır. Dışarıda yaşayan insanların ilçede yaşayan akrabalarıyla sosyal ve ekonomik yönden çok sıkı ilişkileri mevcuttur. Son yıllarda özellikle dışarıdaki yaşlı nüfusun mevsimlik de olsa ilçemize döndükleri gözlenmektedir. İlçemiz turizm hareketleri nedeni ile sosyal yönden gelişmiş olup, bayramlarda ve yaz aylarında ilçe genelinde büyük bir hareketlilik ve canlılık yaşanmaktadır. Bu dönemlerde ilçe nüfusunda büyük bir artış görülmekte, ilçe merkezinde nüfus 20-30 bini bulmaktadır. Bu rakamlara göre nüfusun %77’si ilçe dışında yaşamaktadır.
Ulaşım:
1968 Yılına kadar ilçede ulaşım deniz yoluyla yapılırken, Cide-Bartın yolunun açılmasıyla ulaşım tamamen kara yoluyla yapılmaya başlanmıştır. Liman inşaatına 1976 yılında başlanmış ve 1985 yılında bitirilmiştir. Cide Limanı yükleme, boşaltma ve deniz yolu nakliyat faaliyetlerinde kolaylık sağlamaktadır. Limanda 300 metre boyunda rıhtım mevcut olup, iskele yoktur. Limanda 1.500 tonluk gemiler barınabilmektedir. Balık mevsiminde 30-40 balıkçı gemisi limanda barınmaktadır. Seyir feneri faal durumdadır. Ayrıca İlçemiz İlyasbey Köyünde bir adet balıkçı barınağı mevcuttur.
İlçemiz İl Merkezine 135 km., Doğanyurt ilçesine 65 km. Şenpazar ilçesine 39 km. Bartın ili Kurucaşile ilçesine 28 km. uzaklıktadır.
İlçemizde 103 km. karayolu, 529 km. köy ağı mevcut olup, karayolunun tamamı asfalttır.
Haftanın her günü İstanbul, Zonguldak, Bartın ve Kastamonu’ya otobüs ve minibüsler kalkmaktadır. En fazla otobüs seferleri İstanbul’a olmaktadır. Bunun nedeni ekonomik yönden etkin nüfusun çoğunluğu İstanbul’da yaşamaktadır.
Eğitim:
İlçemiz genelinin % 92 ’i okur-yazar olup, İlköğretim okullarına devam edenlerin okullaşma oranı %100’dür. İlçe nüfusuna göre ilköğretime devam eden öğrencilerin oranı % 9 ’dur. İlçemizde ilköğretimi bitirip ortaöğretime devam eden öğrencilerin oranı ise % 100 olup, Orta öğretime devam eden kız öğrencilerin oranı % 100 ’dür. Anaokulunda okullaşma oranı ise % 80 ’dir.
İlçemizde; Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğüne bağlı 2 adet lise, Cide Çok Programlı Lise, Cide Bayram Yusuf Aslan Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Orta Öğretim Genel Müdürlüğüne bağlı 1 adet Birol Durası Anadolu Lisesi, Din Öğretimi Genel Müdürlüğüne bağlı 1 adet Cide İmam Hatip Lisesi, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı 2 adet kurum, Halk Eğitimi Merkezi, Mesleki Eğitim Merkezi, Temel Eğitim Genel Müdürlüğüne bağlı 4 adet müstakil İlköğretim Okulu, 7 adet Birleştirilmiş sınıflı ilkokul ve 1 adet anaokulu (Celal Ece Anaokulu), İlköğretim okulları bünyesinde 3 adet anasınıfı bulunmaktadır.
Sağlık:
İlçe merkezinde, Devlet Hastanesi, Toplum Sağlığı Merkezi altında merkez 2 Aile Hekimliği, İlyasbey Aile Hekimliği, Toygarlı Aile Hekimliği ve Kumluca Aile hekimliği; Toplum Sağlığı Merkezine bağlı; Çamdibi, Çayüstü, Yayla, Çilekçe ve Uğurlu Sağlık evleri bulunmaktadır.
İlçemizde 1991 yılına kadar şuan ki Cide Toplum Sağlığı Merkezi sağlık merkezi olarak kullanılmaktaydı. Hastanemizin hitap ettiği hinterlandı ve nüfusu köyler ile birlikte 20616 dır. Merkez nüfusumuz 7544olduğu düşünülürse hitap edilen nüfusun daha çok köy nüfusu olduğu ortadadır.
Hastanemizin ana bina dışında ek binası mevcut değildir ve hizmete 1991 yılında başlamıştır. Ana bina dışında ayrıca aynı tarihte teslim edilen lojman binası mevcuttur.
Lojman, hastane, sağlık ocağı toplam 8033 m2 üzerine kurulmuş, lojmanlar 90 m2 olup çift dairedir. Hastane oturum alanı 3432 m2’ dir.
Kültür ve Turizm:
Cide ilçesi 11 km. kesintisiz plajı, Gideros, Aydos, Denizkonak, Uğurlu, Çayyaka, Akbayır ve İlyasbey sahilleri ile denize girmeye elverişlidir. Cide’de deniz sezonu Haziran ayında başlar. Turistik tesisler %1,81 oranında yer kaplamaktadır. Kasaba mahallesi limana yakın alanda bulunan tesislerden oluşmaktadır. Ayrıca 2000 yılında açılan Bayram Yusuf Aslan Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi’nin 40 yataklı Uygulama Oteli 2004 sezonundan itibaren hizmet vermeye başlamıştır. Cide İlçesinin Turizm açısından iyi bir potansiyele sahip olduğu açıktır. Gideros koyu, Ilgarini Mağarası, Valla Kanyonu gibi doğa harikalarına sahip, 11 km sahil şeridi ve mavi ile yeşilin dost olduğu bu yerleşim yerinin geleceği türizmdedir. Cide, ulaşımı ve tanıtımının geliştirilmesiyle Hem Kastamonu hemde ilçe ekonomisine büyük katkı sağlayabilecektir. Cide’nin turizm açısından önemli sayılabilecek değerlerinden biri de Yazar ve Şair Rıfat Ilgaz’dır. Ayrıca Cide’de halkın arasında halen, az da olsa kullanılan kıyafetler otantik yapısıyla ilgi toplamaktadır. Sarı Yazma Festivalinde adı geçen Sarı Yazma (Bayanların örtü olarak kullandıkları malzeme) yine insanların ilgisini çeken motiflerden biridir. Her yıl yapılan Rıfat Ilgaz Kültür Sanat ve sarı Yazma şenlikleri ilçenin turizmini hareketlendirici etkendir.
